NFT ve Kripto Paralar
NFT Nedir? Nasıl elde edilir? NFT’lerin kullanılacağı yerler neler ve NFT’ler neden bu kadar yüksek fiyatlara satılıyor?
NFT Nedir?
NFT, Türkçe’de “Takas Edilemeyen Jeton” anlamına gelir, İngilizce açılımı ise “Non Fungible Token”dır.
İlk NFT’ler Ethereum tabanlı olarak 2015'te oluşturulmaya başlanmıştı. İlk başlarda sanat eserleri değeri taşıyan nesnelerin karşılığı olarak düşünülüyordu, sonrasında işler değişti.
NFT’ler resim, GIF, fotoğraf olabiliyor. Hatta Twitter’da attığınız tweet bile NFT olabiliyor! Tabi biraz ünlü biri olmanız lazım tweetinizin satılması için :)
Kripto paraların nakit para karşılığı olduğu gibi, NFT’ler de dijital ortama yüklenen veya dijital ortamda oluşturulan sanal nesnelerin karşılığı oldu. NFT’ler oluştukça, sürüyle NFT pazarı ortaya çıktı.
OpenSea, Rarible, Super Rare ve Nifty Gateway bunlardan bazılarıdır.
NFT nin Kullanım Alanları
NFT ilk çıktığı zamanlar sadece sanat eseri olarak düşünülüyordu, bir yerden sonra NFT’lerin balon gibi patlayıp değersizleşeceğine inanılıyordu. Fakat öyle olmadı.
Facebook’un sanal dünyaya gireceğini duyurarak Metaverse evrenini inşaa etmeye başlaması ve oyunların bile NFT’lere dönüştürülmesi NFT’nin popülerliğini daha da arttırdı.
NFT’ler Metaverse ya da sanal dünya evreni için bir eşya veya avatar olarak da tasarlanabilir.
Bilgisayarında ev, avatar, uçak modelleri oluşturarak, bunları NFT pazarlarında NFT’lere dönüştürüp yüksek fiyatlara satabilirsin.
NFT’ler sanal ortamda illüstrasyon, GIF, 3D model oluşturan grafik tasarımcıların ve ünlülerin popüler uğraşı haline geldi.
Ünlüler popülerliklerini kullanarak herhangi bir fotoğrafını yüksek fiyatlara satılıyor. Bu sebepten bir balon ortamı şimdiden oluştu ve herkes NFT pazarlarında ürünler ortaya koymaya başladı.
NFT Pazarlarına Giriş ve Alım-Satım
Rarible NFT pazarına girmeden önce Metamask veya Coinbase Wallet indirip kayıt olman gerekiyor.
Rarible.com giriş yaptıktan sonra Sign In butonuna basarak Metamask cüzdanını Rarible’a entegre ediyoruz ve kayıt işlemini tamamlıyoruz. Create butonuna basarak bilgisayarında bulunan görselleri veya 3D modelleri NFT’ye dönüştürüp satışa koyabilirsin.
Eger NFT satın almak istiyorsan Explore butonuna tıklayarak hangi özellikte NFT arıyorsan özelliklerini filtreleyip inceleyebilir ve satın alabilirsin.
Kripto Paralar
Kripto paralar programlama dilleriyle şifrelenmiş kod betikleridir. Miner (madenci) programlarıyla elde edilebilir. Blockchain cüzdanlarıyla depolanabilir, başka cüzdanlara transfer edilebilir.
İlk kripto para e-Cash, 1983 yılında David Chaum tarafından tasarlandı. İlgi görmediğinden dolayı fazla üstünde durulmadı.
İlk anonim merkeziyetsiz kripto para olan Bitgold 1998 yılında Nick Szobo tarafından tasarlandı. 2005 yılına kadar proje devam etti. Bitgold, aslında e-ticaret sitelerindeki ödemeler için tasarlanmıştı ama devam ettirilmedi.
Ve Bitcoin
2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafında c ve c++ dili ile oluşturuldu. Özellikleri Bitcoin’i ilkel kripto paralardan ayırdı ve insanları cezbetti. Ulus devletlerinin baskılarına karşı ayakta kaldı ve en güçlü kripto para oldu.
Özellikleri:
-
İlk yaygın kullanılan coin olması
-
Merkezi bir yönetim tarafından yönetilmemesi
-
Sadece 21 milyon Bitcoin miktarı ile sınırlandırılması
-
Blok zincirleriyle saklanması, kontrol edilememesi
-
Anonim olması
-
Bitcoin ile para gönderimi yaptığınızda gönderimi iptal edemezsiniz.
Ethereum
Ethereum’un piyasaya çıkma sebebi, Bitcoin’in kurumsal yapıdan uzak olmasıdır.
Ethereum, 30 Temmuz 2015’te, 11.9 milyon sanal birime karşılık gelecek şekilde “ön madencilik” yöntemiyle hayata geçirilmiştir.
Çeşitli yönlerden Bitcoin’den sonra (Ocak 2018 itibariyle) en büyük piyasa değerine sahip kripto para birimidir.
Bitcoin ve Ethereum Arasındaki Farklar
- Ethereum’un blok süresi 14-15 saniyedir. Bu, Bitcoin için 10 dakikadır.
- Ethereum madenciliği, bazen sert çatallar sırasında değişen ancak genellikle tutarlı oranda yeni dijital paralar üretir. Bitcoin için, oran her 4 yılda bir yarıya düşer.
- Proof-of-work (iş kanıtı) için, madencilikte uzman ASIC’lerin avantajlarını azaltan Ethash algoritmasını kullanır.
- Bitcoin işlemleri, işlem büyüklüğü ile byte cinsinden rekabet ederken, işlem ücretleri hesaplama karmaşıklığına göre değişir. Bant genişliği kullanımı ve depolama ihtiyaçları (sistemde “gaz” olarak bilinir) ile farklılık gösterir.
- Ethereum gaz ünitelerinin her birinin bir işlemde belirtilebilecek bir fiyatı vardır. Bu, tipik olarak Gwei olarak ölçülür. Bitcoin işlemleri genellikle Satoshi'nin bayt başına belirttiği ücretlere sahiptir.
- İşlem ücretleri, genellikle Ethereum için Bitcoin'den daha düşüktür. Aralık 2017’de, Ethereum’un ortalama işlem ücreti, 0.33 dolara karşılık gelirken, Bitcoin için bu değer 23 dolara karşılık gelmiştir.
- Ethereum, Wei’deki değerlerin hesaplardan geçirildiği ve başka bir hesaba aktarıldığı bir hesap sistemi kullanır.
- Ethereum’un, Proof-of-Stake’e (ortadaki para kanıtı) transfer edilmesi planlanılıyor. Bu günlerde Ethereum, Proof-of-Work (iş kanıtı) ve Proof-of-Stake arasında melezdir.
Tether - USDT
Erc-20 protokolüne bağlı blockchain üzerinden işlem yapmaktadır. Dolara endekslidir ve stabil bir coindir.
Binance Coin
Binance Coin, Malta merkezli ve ticaret hacmi ile dünyanın en büyük kripto para borsası Binance’in kendi kripto para birimidir.
Solana
Solana, akıllı sözleşme işlevine sahip halka açık bir blok zincirine sahip bir coindir.
Diğer çeşitli blok zincirleri gibi Solana da akıllı sözleşmeler yürütebilir. Yürütme ortamı Rust, C ve C++ programlama dillerinin kullanılmasına izin veren eBPF'ye dayanmaktadır.
Yazar: Uğurkan Salman